BAL

 

 

 

Balın literatürdeki tanımı izleyen şekilde yapılabilmektedir. BAL, bitkilerin nektarının ya da canlı kısımlarının salgılarının veya canlı kısımlarının üzerinde beslenen bazı böceklerin salgılarının, bal arıları tarafından toplanarak, kendine özgü özellikli maddelerle karıştırılıp, dehidre edilip, olgunlaşması için peteğe bırakılan, doğal tatlı bir maddedir. Arıların yararlandığı bitki kaynağına göre bal, salgı balı ve çiçek balı olmak üzere ikiye ayrılır. Balın kimyasal kompozisyonu bitki kaynağına bağlıdır ve bu nedenle nektar ve salgı ballarının içeriği birbirinden farklıdır.

 

 

 

Çiçek Balı

 

 

 

Çiçek balı, bal arısının bitkilerin çiçeklerinde bulunan nektaryumlardan topladığı nektarın, vücutlarındaki bezlerden salgılanan maddelerle karıştırarak zenginleştirmesi ve peteklerde olgunlaştırması sonucu elde edilir.

 

Nektar, bal arılarının karbonhidrat ihtiyacını karşılamaktadır. Bal arıları nektarı dilleri ile toplayıp bal mideleri ile kovana taşıyarak petek gözlerine depolarlar.

 

Nektar, bazı eğreltiotları, gymnospermlerde ve pek çok angiospermde özelleşmiş salgı bezleri olan nektaryumlar tarafından salgılanmaktadır. Nektaryumlar bitkide bulunduğu konum itibari ile floral ve ekstra floral olmak üzere iki çeşittir. Angiospermlerin floral nektaryumları, çiçeğin iç bazalinin yanında bulunmaktadır ve genellikle sadece floem ile bağlantılıdır.

 

Türkiye’de üretilen balların büyük bir kısmı çiçek kaynaklı ballardır. Bu ballar, düşük kül, mineral madde, sukroz ve yüksek oranda invert şekerler içermektedir.

 

 

 

Bizim Aklımızdaki Bal

 

 

 

Bal dediğimizde bizim aklımıza düşen bahar tazeliği, o nefis tadı ve aromasıdır. Pek düşünmeyiz çiçek balı mı, çam balı mı, kestane balı mı diye. Gerçekten balın öyle bir hikmeti vardır ki, öyle bir gıdadır ki her birisi bir diğerinden farklıdır. Aynı kovandan aldığınız iki çerçeve balın tadı, kıvamı, rengi bile farklı olabilmektedir. Kendine has rengi, görünüşü, kokusu ve tadı olan balı biraz derinlemesine incelemeye kalktığımızda derya deniz bir yolda olduğumuzu anlarız.

 

Şurası kesindir ki ballı bitkiler yani arıların bal için gerekli özleri toplayabildiği bitkiler bal üretimi için çok önemlidir. Bu nedenle ülkemizin farklı bölgelerinde elde edilen ballar, temelde bitki örtüsü (flora) nedeni ile farklılıklar içerir. Kestane balı bilindiği üzere kestane çiçeğinden elde edilirken, çam balı daha çok Türkiye ve Yunanistan’da çam ağacı üzerinde yaşayan bir böceğin salgısının arılar tarafından işlenmesi ile elde edilen bir baldır. Her iki balda çiçek balına göre daha koyu renktedir ve kristalleşmeye karşı daha dayanıklıdır.  Biz konumuz olan çiçek balına dönecek olursak işin boyutu biraz daha farklılaşıyor. Çünkü ayçiçeğinden elde edilen bal bir çiçek balıdır, Anadolu’nun yüksek bölgelerinde, yüzlerce ve içlerinde nadir bulunan tür çiçeklerden elde edilende çiçek balıdır. Bu nedenle çiçek balı denildiğinde kalite konusu biraz hassaslaşır. Buradaki genel ilkemiz tüm balların tamamının ile saf ve katkısız olduğunu düşünerek yola devam etmemizdir. Doğal olmayan balın tüketiminin sağlıksız olacağı aşikardır. Üretim ve paketleme süreçlerindeki en küçük “katkı maddesi” dahi bizim açımızdan katkılı bal kategorisinde değerlendirilmektedir.

 

Bu çerçevede Anadolumuz’un nadir ve kaliteli çiçeklerinden elde edilen ballar diğerlerine oranla daha değerli ve fiyat açısından pahalı olmaktadır. Çiçek balının değerini içindeki nadir çiçeklerin özleri belirlemektedir.

 

 

 

Kısaca çiçek balında değeri ne belirler.

 

 

 

Tarım İlacı Etkisi Olmamalı: Öncelikle bal tarım ilacı ya da arıya verilen ve kanserojen madde içeren ilaç etkilerini hiçbir şekilde içermemelidir. Üretim bölgesi tarım arazisinde olmamalıdır.

Dışarıdan Hiç bir katkı içermemeli: Bal üretimi ve paketleme süreçlerinde hiç bir suretle katkı maddesine maruz kalmamalı kovandan alındığı gibi (ham bal) olmalıdır.

Üretildiği yer : Balın üretildiği bölgenin bitki yapısı, çiçek çeşitliliği ve bitki türleri önemlidir. Düz arazilerde benzer çiçek çeşitleri varken dağlık ve yükseklik farkı olan bölgelerde daha çok ve nadir çiçek türleri vardır.  Ayrıca çiçeklerin türleri ve çeşitlilikleri bölgeye göre değişmektedir. Düz arazilerden elde edilen çiçek balı ile Artvin bölgesinden elde edilen çiçek balı asla bir tutulamaz.

Arıların cinsi ve gücü : Arıların cinsi balın kalitesinde önemlidir.  Bazı arı türleri diğer arıların bal alamadığı çiçeklerden dahi bal alabilmektedir. Ülkemizdeki en iyi türlerden birisi Kafkas cinsi arıdır.  Arıların sağlıklı ve güçlü olmaları da ayrıca önemlidir.